Szukanie wiatru w polu

To miejsce długo nie dawało mi spokoju. Znałem je jedynie ze starej mapy z 1936 roku. Gdzieś pomiędzy Popieliną, Lututowem i podlututowskimi Piaskami zaznaczony był wiatrak. Poszukiwania w spisach i katalogach z przedwojennych czasów nie dały żadnej konkretnej informacji o wiatrowym młynie pośród pól. Jeśli jednak zaznaczono go na mapie z połowy lat trzydziestych zeszłego wieku, to na pewno wówczas był czynny. Jadąc do Lututowa prastarym traktem przez Biadaszki, Żelazo, Przybyłów i Siwy Jan, miejsce w którym stał, powinno znajdować się kilkaset metrów na północ od drogi, gdzieś na wysokości pierwszych zabudowań wsi Popielina w gminie Lututów.

Na lewo od drogi piaszczyste wydmy porosłe lasem, poprzecinanym plątaniną ścieżek i mało uczęszczanych polnych dróg. Wystarczy zapuścić się w jedną z tych dróżek, by po kilkuset metrach nieoczekiwanie trafić na pozostałości po dawnych zabudowaniach. Po takich miejscach, opuszczonych przed laty, zawsze pozostają charakterystyczne ślady; porosły zielskiem pagórek, kawałki cegieł, stara grusza, usychająca jabłoń i prawie zawsze – kępa zdziczałego bzu. Nieco dalej piaszczyste wzniesienie do którego zbiegają się polne drogi ze wszystkich stron. To pagórek na którym na pewno stał wspomniany wiatrowy młyn! Chociaż nie ma po nim najmniejszego śladu, można sobie wyobrazić, jak niegdyś wyglądało to miejsce Na pewno stojący tu przed laty wiatrak był typowym koźlakiem, jakich nie brakowało prawie we wszystkich naszych wioskach. Wiatraki, obok kościelnych wież, był charakterystycznym, pionowym akcentem w krajobrazie naszych okolic. Wznoszono je z dala od zwartej zabudowy, najczęściej na pagórkach, by zapewnić im łatwy dostęp do siły wiatru, która napędzał mechanizm wiatraka. Kilkadziesiąt metrów na południe, w nieco niżej położonym miejscu stał dom młynarza. Słowo „wiatrak” zazwyczaj kojarzy się ze zbożem, mąką i chlebem. Sam mechanizm wiatraka był pierwszym silnikiem wiatrowym, który energię wiatru przetwarzał w ruchu obrotowy. Pierwsze wietrzne młyny pojawiły się w Polsce w XIII wieku. Będące początkowo rzadkością, już w XV wieku stały się powszechne. Poruszane darmową energią młyńskie kamienie codziennie zabierały się do pracy, która na koniec obracała się w to, co w życiu człowieka zawsze było najważniejsze; chleb. Codzienny trud pracy człowieka, żywiołu i wiatracznego mechanizmu przez stulecia prowadził do jednego celu; „chleba naszego powszedniego”. Dziś, gdy chleb i każdy inny rodzaj pieczywa można kupić w piekarni czy markecie, nieomal sakralne w polskiej kulturze znaczenie tych słów prawie zupełnie spowszechniało. Zatraciło swą wartość, powagę i znaczeniowy ciężar. Z miejsca, gdzie stał wiatrak rozpościera się panorama pól aż po horyzont. W rolniczym krajobrazie tych okolic niewiele się zmieniło. Całe lato pachnie tu chlebem, zanim jeszcze zebrane zostaną zboża. Może nie każdy, kto przypadkiem tu trafił, miał takie szczęście, jak ja. Na miejscu, gdzie niegdyś stał wiatrowy młyn, w suchym piasku, znalazłem malutką, stara monetę o nominale ½ kopiejki z 1877 roku. Bardzo możliwe, że ten mały pieniążek zgubił tam ktoś, kto przywiózł ziarno do przemiału na mąkę. Wzruszająca pamiątka sprzed półtora wieku. Poza tym artefaktem i nikłymi śladami po domu młynarza, nie pozostało tu zupełnie nic. Można szukać, jak przysłowiowego wiatru w polu. (Na zdjęciach; miejsce w którym stał wiatrak oraz fragment mapy z 1936 roku, na którym został zaznaczony.)

Grzegorz Szymański

Galeria

Komentarze