Lęki nocne a bezsenność: jak jedno wpływa na drugie?

Noc powinna być czasem odpoczynku i regeneracji, ale dla wielu osób staje się źródłem niepokoju i frustracji. Lęki nocne oraz bezsenność to dwa zaburzenia, które często idą ze sobą w parze, wzajemnie się nasilając i utrudniając zdrowy sen. Czym różnią się od siebie, jak wpływają na organizm i dlaczego jedno może prowadzić do drugiego? W tym artykule przyglądamy się zależnościom między nocnym lękiem a bezsennością.

Czym objawiają się lęki nocne?

Lęki nocne to stan intensywnego niepokoju, który pojawia się w godzinach wieczornych lub nocnych, często utrudniając zaśnięcie lub powodując wybudzenia. Charakteryzują się one nasileniem objawów lękowych w momencie, gdy organizm powinien naturalnie przygotowywać się do odpoczynku.

Zjawisko to ma podłoże neurobiologiczne. W ciągu dnia uwaga jest skupiona na różnorodnych zadaniach i bodźcach zewnętrznych, co może maskować napięcie wewnętrzne. Gdy aktywność zewnętrzna maleje, umysł zyskuje przestrzeń do przetwarzania nierozwiązanych problemów i potencjalnych zagrożeń, co może prowadzić do nasilenia lęku.

Somatyczne objawy lęków nocnych obejmują przyspieszenie akcji serca, które może być odczuwalne jako kołatanie lub uczucie nieregularnego rytmu. Oddech staje się płytszy i szybszy, co może prowadzić do uczucia duszności czy potrzeby głębszego oddechu.

Napięcie mięśniowe jest kolejnym charakterystycznym objawem.

Dotyczy ono szczególnie mięśni karku, barków i szczęk. Może pojawiać się także nadmierne pocenie, drżenie rąk, uczucie gorąca lub zimna oraz nieprzyjemne doznania w jamie brzusznej.

Czym objawia się bezsenność?

Bezsenność to zaburzenie snu charakteryzujące się trudnościami z inicjacją snu, jego podtrzymaniem lub przedwczesnym wybudzaniem się, przy jednoczesnym odczuwaniu, że sen nie był regenerujący. Problem ten występuje pomimo odpowiednich warunków do spania.

Zjawisko to wykracza poza zwykłe zmęczenie. Bezsenność wpływa na procesy poznawcze, regulację emocjonalną, funkcjonowanie immunologiczne i metaboliczne organizmu. Przewlekła bezsenność może zwiększać ryzyko rozwoju depresji, zaburzeń lękowych oraz chorób somatycznych.

Wyróżnia się kilka typów bezsenności. Przykładowo, bezsenność początkowa charakteryzuje się wydłużonym czasem zasypiania. Osoby z tym problemem leżą w łóżku przez 30 minut lub dłużej, nie mogąc zasnąć pomimo odczuwania senności i zmęczenia. Bezsenność środkowa to częste wybudzenia w trakcie nocy z trudnościami z ponownym zaśnięciem. Bezsenność końcowa oznacza przedwczesne budzenie się rano z niemożnością ponownego zaśnięcia. Niektóre osoby doświadczają kombinacji tych problemów.

Jak lęki nocne prowadzą do bezsenności?

Lęk uruchamia w organizmie reakcję stresową, która ewolucyjnie miała na celu przygotowanie go do walki lub ucieczki. Stan ten charakteryzuje się pobudzeniem układu współczulnego, co jest przeciwne warunkom potrzebnym do zaśnięcia.

W wyniku odczuwania lęku dochodzi do uwolnienia hormonów stresu – adrenaliny i kortyzolu. Te substancje zwiększają czujność, przyspieszają metabolizm i utrzymują organizm w stanie gotowości. Jednocześnie hamowana jest produkcja melatoniny, hormonu odpowiedzialnego za inicjację snu.

Z kolei niewyspanie znacząco wpływa na zdolność organizmu do radzenia sobie ze stresem. Deficyt snu osłabia funkcjonowanie kory przedczołowej, która odpowiada za kontrolę wykonawczą i regulację emocji, jednocześnie zwiększając reaktywność struktur limbicznych związanych z lękiem.

Osoby niedosypiające wykazują zwiększoną wrażliwość na negatywne bodźce i skłonność do lękowej interpretacji neutralnych sytuacji. Zmienia się także próg reakcji na stres – wydarzenia, które normalnie nie wywołałyby silnej reakcji emocjonalnej, mogą prowadzić do nasilonych objawów lękowych.

Lęki nocne i bezsenność pozostają ze sobą w złożonej, wzajemnie się wzmacniającej relacji. Zrozumienie mechanizmów tej zależności jest pierwszym krokiem do skutecznego radzenia sobie z problemem. Kluczowe znaczenie ma holistyczne podejście, które uwzględnia zarówno aspekty fizyczne, jak i psychiczne zdrowia.
 

Źródła:

https://podyplomie.pl/wiedza/pediatria/1465,parasomnie

https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/bezsennosc/70349,bezsennosc

SEA/19931/10/25

Galeria